Lao màng não là gì? Các công bố khoa học về Lao màng não

Bệnh lao là một nguyên nhân quan trọng gây ra bệnh tật ở trẻ em. Lao màng não là thể lao nặng, có nguy cơ tử vong hoặc để lại di chứng nặng nề. Mục tiêu: Tìm hiểu một số yếu tố tiên lượng của Lao màng não ở trẻ em tại BV Nhi TW. Đối tượng, phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu mô tả cắt ngang, kết hợp hồi cứu và tiến cứu tất cả các bệnh nhân được chẩn đoán lao màng não tại BV Nhi TW từ tháng 06/2015 đến tháng 5/2021. Kết quả: có 125 bệnh nhân lao màng não trong 6 năm từ tháng 06/2015 đến tháng 5/2021, tuổi mắc bệnh chủ yếu dưới 5 tuổi (81%), tỷ lệ nam/nữ là 1,6:1; tiếp xúc với nguồn lây lao (55,6%). Thời gian từ khi có triệu chứng đến khi chẩn đoán trung bình là 25 ngày. Triệu chứng thường gặp nhất là sốt (98%), gầy sút cân (52%); co giật (47%), tăng trương lực cơ (56%), dấu hiệu màng não (71%), liệt thần kinh sọ (35,2%), tỷ lệ các mức độ nặng (theo BMRC) I, II, III tương ứng 22,4%, 38,4%, 39,2%. Số lượng tế bào DNT < 100 BC/ml chiếm 53,6%, protein dịch não tủy trung vị 2 g/l (tứ phân vị: 1,4 – 3,8); Natri máu giảm chiếm (87,2 %). Tỷ lệ nuôi cấy và PCR lao dương tính trong DNT là (70,4%). Tổn thương trên MRI sọ não (85,5%), giãn não thất (80%). Chậm trễ chẩm đoán, mức độ nghiêm trọng trên lâm sàng lúc chẩn đoán, tình trạng tăng trương lực cơ là yếu tố tiên lượng tử vong. Tuổi < 5, chậm trễ chẩn đoán, mức độ nghiêm trọng trên lâm sàng, tăng trương lực cơ, mức độ giảm Natri máu, giãn não thất có liên quan đến tăng nguy cơ kết hợp di chứng thần kinh hoặc tử vong. Kết luận: Viêm màng não do lao ở trẻ em tại Bệnh viện Nhi trung ương gặp nhiều ở trẻ ≤ 5 tuổi, có tỷ lệ tử vong và di chứng đáng kể. Chậm trễ trong chẩn đoán, tình trạng tăng trương lực cơ, mức độ nghiêm trọng trên lâm sàng (theo BMRC), tăng trương lực cơ, mức độ giảm Natri máu, giãn não thất là các yếu tố tiên lượng tử vong và di chứng thần kinh.

Lao hệ thần kinh trung ương được chia thành 3 thể: Lao màng não, lao não và lao màng nhện tuỷ sống. Về mặt giải phẫu màng não bao gồm (tính từ ngoài vào trong): Màng cứng (lót mặt trong xương sọ); màng nhện; màng mềm (bao bọc toàn bộ nhu mô não, kể cả các rãnh cuộn não). Dịch não tuỷ lưu thông trong khoang giữa màng nhện và màng mềm. Trong các trường hợp lao màng não, quan sát trên cộng hưởng từ CHT) tổn thương thường có ưu thế màng nhện; khi có tổn thương màng mềm, nhu mô não liền kề thường bị ảnh hưởng dẫn đến bệnh nhân (BN) sẽ xuất hiện các dấu hiệu bất thường của thần kinh trung ương liên quan chất xám vỏ não. Chúng tôi báo các ca bệnh nhi, 4 tuổi, được chẩn đoán xác định và điều trị lao màng não tại bệnh viện Phổi trung ương với hình ảnh CHT khá điển hình và cũng khá đặc biệt của tổn thương màng não mềm, với mong muốn cung cấp góc nhìn toàn diện hơn cho các đồng nghiệp về căn bệnh này.

Mục tiêu: Mô tả đặc điểm hình ảnh cộng hưởng từ (CHT) sọ của các ca bệnh lao não, màng não có dấu hiệu lâm sàng (LS), được chẩn đoán xác định bằng các xét nghiệm cận lâm sàng (CLS). Đối tượng: 45 bệnh nhân (BN) được chẩn đoán xác định lao não, màng não bằng 1 trong 2 hoặc cả 2 phương pháp xét nghiệm dịch não tuỷ (DNT): Gene Xpert và nuôi cấy môi trường lỏng MGIT. Phương pháp nghiên cứu: hồi cứu, mô tả, cắt ngang. Kết quả: Tuổi TB: 28,2 ± 21,058; nam/nữ là 1,5/1; các triệu chứng: đau đầu (73,3%); nôn, buồn nôn (60%); mệt mỏi, kém ăn (62,2%); rối loạn tri giác (37,8%); chẩn đoán lâm sàng: Giai đoạn I: 26,7%; giai đoạn II: 48,9%; giai đoạn III: 24.4%. Có 84,4% thấy bất thường não trên CHT: tăng ngấm thuốc đối quang từ màng não nền sọ 66,7%; tăng ngấm thuốc khe Sylvial 2,2%; tăng ngấm thuốc bể đáy 15,6%; não úng thuỷ 31,1%; dấu hiệu “củ lao” 44,4%; dấu hiệu nhồi máu não 13,3%; tổn thương không ngấm thuốc 2,2%. Không có trường hợp nào xuất hiện hình ảnh bất thường của dây thần kinh sọ nào. Kết luận: CHT não có vai trò quan trọng trong định hướng, hỗ trợ chẩn đoán lao não, màng não.

Abstract

Nhiễm trùng hỗn hợp của màng não bởi vi khuẩn lao và các mầm bệnh khác không phải là sự kiện hiếm gặp như đã được cho là trước đây, đặc biệt là ở Đức. Trong phần lớn các trường hợp, nhiễm trùng hỗn hợp được gây ra bởi Meningococcus intracellularis Weichselbaum. Trong trường hợp được mô tả ở đây cũng là một nhiễm trùng hỗn hợp với Meningococcus. Bệnh diễn ra với hình ảnh của viêm màng não dịch tễ, trong khi bên trong dịch não tủy bên cạnh Meningococcus còn có nhiều vi khuẩn lao. Mặc dù được điều trị bằng huyết thanh Meningococcus, trường hợp này cũng như tất cả các trường hợp khác được mô tả trong tài liệu đều kết thúc bằng cái chết. Hình ảnh bệnh lý thường là viêm màng não mủ, nhưng có một số triệu chứng đặc trưng cho nhiễm trùng hỗn hợp. Những triệu chứng này bao gồm: 1. sự bạch cầu lympho trong dịch não tủy, điều này cũng xuất hiện trong giai đoạn bệnh và khi có hàm lượng tế bào cao và 2. sự trong suốt kéo dài đáng kể của dịch não tủy. Sự bạch cầu lympho trong dịch não tủy phản ánh một phản ứng chung của cơ thể bị lao, vì nó cũng xuất hiện ở những cá nhân bị lao có viêm màng não mủ nhưng không có viêm màng não lao. Qua một cái nhìn phê phán về các trường hợp đã được mô tả, xem xét về hình ảnh lâm sàng, kết quả của các xét nghiệm vi sinh, các phát hiện từ dịch não tủy và những thay đổi bệnh lý-bệnh lý cho thấy rằng trong hầu hết các trường hợp, nhiễm trùng lao của màng não là chính yếu.

Chúng tôi báo cáo vai trò tiềm năng của phân tích chuyển hóa dựa trên cộng hưởng từ hạt nhân 1H (NMR) trong màng não do lao (TBM). Chúng tôi cũng so sánh các chất chuyển hóa quan trọng với các thông số lâm sàng và hình ảnh. Bốn mươi ba bệnh nhân mắc TBM đã được bao gồm, và mức độ nghiêm trọng của màng não được phân loại từ giai đoạn I đến III, và các bệnh nhân có Mycobacterium tuberculosis dương tính hoặc axit nucleic của nó được coi là TBM rõ ràng. Nghiên cứu phân tích chuyển hóa dựa trên NMR được thực hiện trên mẫu dịch não tủy (CSF), và các chất chuyển hóa quan trọng so với nhóm khỏe mạnh đã được xác định. Kết quả sau ba tháng được định nghĩa là tử vong, xấu và tốt dựa trên thang điểm Rankin điều chỉnh. Các chất chuyển hóa này được so sánh giữa nhóm TBM xác định và nghi ngờ, và cũng tương quan với các phát hiện MRI. Khoảng 11 chất chuyển hóa được tìm thấy có ý nghĩa để phân biệt TBM với nhóm đối chứng. Trong TBM, lactate, glutamate, alanine, arginine, 2-hydroxyisobutyrate, formate và cis-aconitate đều tăng lên, trong khi glucose, fructose, glutamine và myo-inositol giảm xuống so với các nhóm đối chứng. Để phân biệt TBM với các đối chứng, diện tích dưới đường cong ROC được tạo ra từ các chất chuyển hóa quan trọng này là 0,99, với khoảng tin cậy 95% từ 0,96 đến 1, cho thấy rằng các chất chuyển hóa này có khả năng phân loại các trường hợp với độ nhạy và độ đặc hiệu tốt. Nồng độ lactate trong dịch não tủy tương quan với hemoglobin, glucose trong dịch não tủy và nhồi máu. Kết quả không tương quan với các tham số chuyển hóa. Phân tích chuyển hóa trong dịch não tủy dựa trên NMR có vai trò tiềm năng trong việc phân biệt TBM với các đối chứng.

Lupus ban đỏ hệ thống (SLE) có thể được khởi phát bởi nhiều loại thuốc khác nhau, chẳng hạn như hydralazine, procainamide, isoniazid, methyldopa, chlorpromazine, quinidine và minocycline. Một bệnh nhân nhập viện với triệu chứng sốt có lạnh run và cơn rét. Sau khi được chẩn đoán mắc viêm màng não lao, bệnh nhân đã được điều trị bằng thuốc chống lao. Khi bệnh nhân không cải thiện, các nghiên cứu chi tiết đã được tiến hành và phát hiện mức kháng thể kháng nhân tăng cao. Bác sĩ tư vấn đã chẩn đoán bệnh nhân đang mắc SLE. Vì isoniazid có liên quan đến nguy cơ tăng phát triển SLE, nên nó được nghi ngờ là thuốc gây bệnh. Sau khi ngưng isoniazid trong phác đồ điều trị lao, bệnh nhân đã cải thiện và được xuất viện. Dựa vào các tiêu chí đánh giá nguyên nhân WHO-UMC và Naranjo, mối liên quan giữa phản ứng và isoniazid được coi là có khả năng xảy ra. Phản ứng này được xem là mức độ tương đối nghiêm trọng (mức 4b) theo thang đo Hartwig và Siegel đã được điều chỉnh.

Viêm màng não do lao (TBM) là một bệnh quan trọng dẫn đến tình trạng bệnh tật, khuyết tật và tử vong, chủ yếu ảnh hưởng đến trẻ em và những bệnh nhân có hệ miễn dịch suy yếu. Các dấu hiệu thần kinh cụ thể dự đoán kết quả, mức độ nghiêm trọng và phản ứng viêm vẫn còn thiếu. Trong những năm gần đây, một số lượng ngày càng tăng các bằng chứng cho thấy vai trò khả thi của các tác nhân gây nhiễm trong sự phát triển của các bệnh thoái hóa thần kinh. Chúng tôi đã hồi cứu 13 bệnh nhân âm tính với HIV được chẩn đoán mắc TBM và so sánh họ với hai nhóm đối chứng: một nhóm bệnh nhân được chẩn đoán xác nhận mắc Alzheimer (AD) và một nhóm bệnh nhân mắc giang mai, trong đó chọc dò tủy sống đã loại trừ tổn thương hệ thần kinh trung ương. Chọc dò tủy sống đã được thực hiện vì lý do lâm sàng và các chỉ số sinh hóa trong dịch não tủy (CNS) có sẵn thường xuyên: chúng tôi đã phân tích tính thấm hàng rào máu não (tỷ lệ albumin dịch não tủy và huyết thanh, “CSAR”), tổng hợp IgG nội tủy (tỷ lệ IgG dịch não tủy và huyết thanh), viêm (neopterin), lắng đọng amyloid (Aβ1–42), tổn thương thần kinh (T-tau, P-tau, 14.3.3) và hiện tượng sao thần kinh (S-100 β). 83% bệnh nhân TBM là nam và 67% là người da trắng với tuổi trung vị là 51 tuổi (IQR 24.5–63.5). Ngoài sự biến đổi CSAR (giá trị trung vị 18.4, IQR 17.1–30.9), neopterin (14.3 ng/ml, IQR 9.7–18.8) và tỷ lệ IgG (15.4, IQR 7.9–24.9), bệnh nhân có mức Aβ1–42 rất thấp trong dịch não tủy của họ (348.5 pg/mL, IQR 125-532.2), thấp hơn so với nhóm AD và nhóm đối chứng [603 pg/mL (IQR 528–797) và 978 (IQR 789–1178)]. Protein 14.3.3 có sự thay đổi trong 38.5% các trường hợp. T-tau, P-tau và S100Beta nằm trong khoảng bình thường. Mức Aβ1–42 thấp có sự thay đổi tương quan theo thời gian với các phát hiện TBM cổ điển và các dấu hiệu thần kinh biến đổi. Các chỉ số sinh hóa trong dịch não tủy từ bệnh nhân TBM phù hợp với tình trạng viêm, tổn thương hàng rào máu não và suy giảm trong chuyển hóa amyloid-beta. Amyloid-beta có thể được kiểm tra như một dấu ấn tiên lượng, hỗ trợ việc sử dụng thường quy các dấu hiệu thần kinh có sẵn. Theo kiến thức của chúng tôi, đây là trường hợp đầu tiên cho thấy mức Aβ1–42 thấp như vậy ở bệnh nhân TBM; sự tích tụ của nó, do viêm thần kinh liên quan đến nhiễm trùng, có thể là trung tâm trong việc hiểu các bệnh thoái hóa thần kinh.